
Tesfugel Ṛṛadyu Tadelsant, ass n usiḍyas deg Dzayer Tamaneɣt, amulli wis 63 n tmenɣiwt n umaru Mouloud Feraoun (1913-1962), s usuddes n yiwen n usarag mani i d-wekkden yimedrawen azalen idelsanen, inmettiyen d yifelsufanen n umaru-a ameɣnas i d-yessenfalin, s tira, adgaẓ n uɣref adzayri deg tallit tahersant.
Deg uqusis adelsan n Aissa Messaoudi n Ṛṛadyu Tadzayrit, yernu deg ukatar n wahilen n wayyur n Remḍan, mlalen-d uselmad Ali Feraoun, memmi-s n Mouloud Feraouin, tamarut Zoubida Maamria d upṛufisur n umezruy, Mouloud Aouimer, deg usarag-a yettwassuddsen ilmend n umulli wis 63 n tmenɣiwt n umaru-a sɣur Tuddsa n Tredsa Tanetlant deg Benɛeknun (Dzayer Tamaneɣt) ass n 15 meɣres 1962, kuẓ n wussan uqbel asebded n yimenɣi, yernu gan-d, deg usarag-a, tiɣuriwin tiseklanin d tmezruyanin ɣef umecwaṛ n waggag-a ameɣnas yemmirwen i temsalt taɣelnawt.
Ali Feraoun yessawel-d ɣef tmenɣiwt n baba-s, yenna-d dakken “ta tella-d d tadyant takemmayt inejṛen deg tkatut n twacult-nnes ar ass-a. Yewweḍ-aneɣ-d yisali yessexlaɛen n tmenɣiwt-nnes mi nella, am wakk Idzayriyen, nesmutug iman-nneɣ akken ad nesfugel asebded n yimenɣi ». « Tineggest-a nekka-d nnig-s s temsetlelt d udhal n uɣref adzayri yettkemmilen ar ass-a yernu ɣef waya i ferceɣ imi i lliɣ d memmi-s n urgaz-a yemmirwen, win d-yeǧǧan tiṣekkiwin d timeɣlalin, am wakken i ferceɣ s wazal i fkan yimnadiyen d yisdawanen i umecwaṛ-nnes s yisem-nnes d aggag ameɣradan », ɣef wakken d-yenna.
Amnadi deg umezruy n Tesdawit n Dzayer Tis Snat, Mouloud Aouimer, yenna-d dakken Mouloud Feraoun yella seg yimura idzayriyen i yuran s tutlayt n usehras yernu yeḥka-d iɣeblan d udgaẓ n uɣref adzayri i d-yessukkes seg tutut. « Daɣ, argaz-a d yiwet seg tuɣac n Dzayer i yewwḍen ɣer umaḍal akken ma yella, ladɣa deffir ma ttwassuqqlent-d tṣekkiwin-nnes ɣer mennaw n tutlayin yernu ttwazerwent tsektiwin yemgerraden n yiḍrisen-nens ».
Seg yidis-nnes, tettwali Zoubida Mameria, yellan d tamarut yernu d tamnadit yemmuzzgen deg tira n Mouloud Feraoun, dakken ameskar-a, s tṣekkiwin-nnes tiselanin, gar-asent « Memmi-s n Ugellil », « Akal d Tmest », « Aɣmis » d tiyaḍ, yekcef-d dakken netta d « argaz n tedgi i d-yessawḍen, s uskerwi-nnes n tefṛansit, iznan d usriden i Fṛansa tahersant d umaḍal akken ma yella, yernu yebder-d, s tefnaya, tagnit tamdanant mani ddren Yidzayriyen ɣef lǧal n tsertit tahersant tameḥyafant ».
Mouloud Feroaun « yebda yettaru seg wasmi i d-tella tkesna i iḥuzan akk Idzayriyen, yernu ta d tidalusin n 8 mayu 1945 », yernu d aya i yuraren tamlilt d tameqqrant deg tlalit n umaru-a yemmirwen i ifernen ad yuɣal d aselmad akken ad yesselmed i Yidzayriyen, yernu yella yuki, s waya, s temlilt n tussna d tmussni deg umennuɣ mgal usehras », ɣef wakken i d-terna.
Mouloud Feraoun ilul deg 1913 deg twilayt n Tizi Uzzu. Din i yezrew deg uɣerbaz alemmas, sakkin, tṣaḥ-it-d, deg 1928, taggazt akken ad yeddu ɣer ulmud alemmas deg uɣelmas n temdint n Tizi Uzzu. Deg 1932, yudef ɣer Uɣerbaz Imineg n Yiselmaden n Buzerriɛa, deg Dzayer Tamaneɣt.
Imuhel Mouloud Feraoun anect n yiseggasen d aselmad, sakkin, yuɣal d amaswaḍ n wammasen inmettiyen deg Benɛeknun (Dzayer) deg 1960. Nɣan-t yinejrimen n Tuddsa n Tredsa Tanetlant.